Voltaj regülatörü nedir ?
Elektrik şebeke gerilimi, Türkiye için her yerde standart 380/220 Volt olması gerekirken, değişik nedenlerle kullanım noktalarına düşük ya da yüksek olarak ulaşmaktadır. Hatalı şebeke gerilimlerini olması gereken değere düzenleyen cihazlara voltaj regülatörü denir.
Voltaj regülatörü nasıl çalışır ?
Voltaj regülatörü, temelinde akıllı bir transformatördür. Şebeke geriliminin değişimlerine göre, çevrim oranı sayısını gerektiği gibi değiştirerek çıkış gerilimini standart değerde tutar. Örneğin şebeke gerilimi 179 Volt ise Çıkış gerilimi = 179 Volt x 1.23= 220 Volt olacaktır. Burada 1.23 çevrim oranı sayısını regülatörün kendisi anında belirlemekte ve uygulamaktadır.
Voltaj regülatörü voltajı yükseltirken içinde depolamış olduğu enerjiyi mi kullanır ?
Hayır. Voltaj regülatörleri, enerji depolama düzenine sahip değildir. Yükseltme veya düşürme yaparken tamamen bir trafo olarak çalışır. Dolayısıyla, işlevini sınırsız süre devam ettirebilr.
Voltaj regülatörü her gerilimi yükseltebilir veya düşürebilir mi ?
Hayır. Her voltaj regülatörünün düzeltebileceği bir gerilim sahası vardır. Bu saha, regülatörün tasarım aşamasında belirlenir. Giriş geriliminin bu saha dışına çıkması halinde standart çıkış gerilimi alınamayacaktır.
Voltaj regülatörleri niçin akla gelen en düşük ve en yüksek gerilim değerlerini bile düzenleyecek sahada imal edilmez ?
Giriş gerilimi sahasının geniş olması, regülatörün maliyetinin artırır. Ne yazık ki ülkemizde bir çok regülatör imalatçısı, sargı dayanımı hesaplama bilgisine sahip olmadığı için, giriş gerilim sahasının sargı kesitlerine etkisini gözardı ederek, geniş giriş sahalı fakat taşıması gereken akımın yarısında tahrip olan regülatörler imal etmektedir.
Giriş Gerilimi sahası en geniş olan regülatör en iyi regülatör müdür ?
Hayır. Özellikle çok uzun ve zayıf kesitli bir hattın sonunda regülatör kullanılması halinde, çok geniş giriş gerilimi sahasına sahip regülatörler dar sahalı regülatörlere göre başarısız kalabilmektedir. 160 – 240 volt arasında düzenleme aralığı, pek çok uygulamada ideal sonuç vermektedir.
Voltaj regülatörlerinin gücü yükseldikce gerilim yükseltme özelliği daha iyileşir mi ?
Hayır. Regülatörün gücü yüklenebilecek akım değerini belirler. Gerilim değerinin güçle doğrudan ilişkisi yoktur. Daha küçük güçlü bir regülatörün gerilim düzenleme özelliği daha iyi olabilir.
Voltaj regülatörü gücü nasıl seçilir ?
1. Regülatörün kullanacağı şebekenin MONOFAZE (220 V, bir faz ) veya TRİFAZE (380 V, 3 Faz) olduğu belirlenmelidir.
2. Regülatör belirli bir/birkaç cihaz veya makinaya bağlanacaksa bunların toplam gücü saptanır. Fazlardan çekilen akımlarda dengesizilik olasılığı varsa, bu da dikkate alınarak karşılık gelen değeri sağlayan regülatör seçilir. Örneğin, biri 8 kVA, diğeri 5 kVA çeken iki trifaze makina aynı regülatöre bağlanacaksa, fakat 8 kVA lık makinanın faz akımları 18 amper-9 amper-9 amper ise, 8kVA+5 kVA= 13 kVA olmasına rağmen, 15 kVA lık değil, dengesiz akımlardan dolayı 24 KVA lık Gentrans Trifaze Servo regülatör seçilir.
3. Regülatör, monofaze şebekeli bir evde kullanılacaksa kliması olmayan evlerde 5 kVA monofaze, bir kliması olan evlerde monofaze 8 kVA, iki kliması olan evlerde monofaze 10 kVA regülatör seçilir. Evde çok fazla elektrikli cihaz varsa 15 kVA monofaze regülatör kullanılmalıdır.
Trifaze şebekede monofaze regülatör kullanılabilir mi ?
Kullanılacak regülatörün tipini şebekenin özelliğinden çok yükün özelliği belirler. Yük trifaze ise zorunlu olarak trifaze regülatör veya 3 adet monofaze regülatör kullanılır. Gerilime hassas yük monofaze ise, şebeke trifaze olsa bile, monofaze regülatör kullanılabilir. Örneğin 18.000 Btu luk bir klima gerilim düşüklüğü veya yüksekliği nedeniyle çalışmıyorsa, şebeke trifaze olsa bile, sadece bu klimaya 1adet 2.5 kva monofaze Gentrans voltaj regülatörü bağlanınca sorun çözülecektir.
İyi bir regülatörde aranması gereken özellikler nelerdir ?
İyi bir regülatör, etiketinde belirtilen gerilim sahasını ve güç değerini karşılayabilmelidir. Nominal yükte çalışırken üzerindeki gerilim düşümü az olmalıdır. Boşta ve yükte çalışırken tükettiği kayıp enerji az olmalıdır. Uzun ömürlü ve arıza oranı düşük, bakır sargılı olmalıdır. Teknik servis hizmetleri kolay ve hızlı sağlanabilmelidir.